Sa sút trí tuệ là bệnh lý thần kinh ảnh hưởng bất lợi không những cho người mắc phải mà cả những người thân trong gia đình. Việc phát hiện sa sút trí tuệ từ sớm sẽ giúp tăng hiệu quả điều trị lâu dài. Vậy những dấu hiệu nào giúp cảnh báo sa sút trí tuệ? Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn giải đáp thắc mắc này!

1. Mất trí nhớ gây ảnh hưởng đến hoạt động thường nhật

Dấu hiệu đầu tiên của sa sút trí tuệ chính là việc trí nhớ bị suy giảm. Bạn có thể sẽ gặp khó khăn trong việc ghi nhớ những thông tin mới. Hoặc chính là lúc bạn nhận ra tần suất của việc hay quên trở nên nhiều hơn so với trước đây, đó là dấu hiệu của bệnh sa sút trí tuệ.

Sẽ là bình thường nếu thi thoảng bạn quên những cuộc hẹn, tên đồng nghiệp hoặc số điện thoại người quen khi bạn chỉ vừa mới cố gắng để nhớ chúng. Tuy nhiên dấu hiệu của bệnh sa sút trí tuệ là khi tần suất của chứng hay quên lặp đi lặp lại thường xuyên hơn. Bên cạnh đó bạn còn có thể phải gặp khó khăn khi cố nhớ những thông tin vừa mới tiếp thu.

Hình 1. Sẽ là bất thường nếu tần suất của chứng hay quên bị lặp đi lặp lại nhiều lần

2. Khó thực hiện những công việc trước đó hay làm

Nếu bạn gặp khó khăn trong việc thực hiện các công việc thường ngày như chuẩn bị bữa ăn hay mặc quần áo, nguy cơ cao bạn đang mắc phải chứng sa sút trí tuệ.

Đôi khi khi vấn đề thời gian, những người bận rộn với công việc có thể bị phân tâm đến khi họ quên chuẩn bị bữa ăn cho mình. Tuy nhiên, người gặp vấn đề sa sút trí tuệ sẽ gặp khó khăn khi tự mình hoàn thành những hoạt động thường quy mà vốn đã rất quen thuộc với họ. Chúng có thể bao gồm chuẩn bị các bữa ăn hay đơn thuần là chơi các trò chơi.

Hình 2. Cảm thấy khó khăn khi tiến hành những công việc thường quy như trước đây là 1 trong những dấu hiệu của bệnh lý sa sút trí tuệ

3. Khó khăn khi giao tiếp

Khi bạn gặp phải vấn đề khó nhớ ra từ cần dùng trong câu nói, khó khăn trong việc sắp xếp câu hay câu nói của bạn không mang ý nghĩa phù hợp với tình huống của cuộc trò chuyện. Có khả năng bạn đang gặp phải tình trạng sa sút trí tuệ.

Tất nhiên, ai trong chúng ta cũng có thể gặp phải tình huống không nghĩ ra được từ cần dùng ngay tức thì. Tuy nhiên người bị sa sút trí tuệ sẽ có tần suất cao hơn quên đi những từ đơn giản trong câu nói. Bên cạnh đó việc phát ngôn của họ đôi khi sẽ trở nên khó hiểu và không phù hợp với tình huống của cuộc hội thoại.

Hình 3. Người bị sa sút trí tuệ sẽ thường xuyên gặp nhiều vấn đề khó khăn trong giao tiếp thông thường

4. Mất định hướng về thời gian, không gian

Bạn có thể bị sa sút trí tuệ nếu thường xuyên gặp vấn đề trong việc nhận định hôm nay là ngày thứ mấy trong tuần hoặc có thể bị lạc đường ở chính những địa điểm thân thuộc với mình.Những đối tượng bị sa sút trí tuệ có thể thường xuyên bị lạc đường trên những tuyến đường quen thuộc. Trường hợp khác là họ không biết cách nào để di chuyển đến địa điểm mong muốn hoặc về nhà. Ngoài ra họ còn có thể sẽ không nhớ tại sao chính họ lại vào phòng ngủ của mình!

Hình 4. Mất định hướng về không gian và thời gian là một trong các dấu hiệu của sa sút trí tuệ

5. Suy giảm khả năng đánh giá, ra quyết định

Trong cuộc sống, chúng ta có thể đưa ra những quyết định không hợp lý. Ví dụ như việc trì hoãn đi khám bác sĩ khi sức khỏe không ổn định. Tuy nhiên đối với người bệnh sa sút trí tuệ, họ có thể đưa ra những quyết định không hợp lý và không thể lý giải, có thể liên quan đến tình trạng sức khỏe và các điều kiện chăm sóc y tế. Ví dụ khác đơn giản hơn là mặc quần áo dày vào những ngày trời nắng nóng. Trong những điều kiện như vậy, họ không nhận thức được quyết định của mình có thể đặt để sức khỏe bản thân vào nguy hiểm.

Hình 5. Khả năng ra quyết định thay đổi là một triệu chứng của bệnh lý sa sút trí tuệ

6. Gặp khó khăn khi suy nghĩ phức tạp

Một ví dụ đơn giản có thể giải thích cho triệu chứng này là bạn có thể gặp khó khăn để hiểu ý nghĩa của các con số và ký hiệu.

Thông thường chúng ta cũng hay gặp khó khăn với các vấn đề đòi hỏi tư duy trừu tượng, chẳng hạn như sử dụng máy tính hoặc cân bằng sổ sách. Tuy nhiên, người mắc chứng sa sút trí tuệ sẽ gặp khó khăn đáng kể với những công việc này. Lý do là vì họ không hiểu ý nghĩa các con số và cách mà chúng được sử dụng.

Hình 6. Một dấu hiệu của bệnh sa sút trí tuệ là khi những con số và ký hiệu thông thường có thể làm khó bạn

7. Đặt, để đồ vật sai vị trí

Hành động thường thấy cho triệu chứng này là người bệnh thường sẽ đặt đồ vật ở những nơi đáng ra không phải là vị trí của chúng.Bất kỳ ai trên đời cũng có thể làm thất lạc ví và chìa khóa của mình. Tuy nhiên đối với những người mắc chứng sa sút trí tuệ, vị trí đặt để đồ vật của họ thường là không phù hợp. Ví dụ, họ có thể đặt chiếc bàn là trong tủ đông và cất chiếc đồng hồ trong hũ gia vị nấu ăn.

Hình 7. Một dấu hiệu của bệnh sa sút trí tuệ là đặt để đồ vật sai vị trí của chúng

8. Thay đổi tâm trạng và hành vi

Việc thay đổi tâm trạng một cách thất thường là bằng chứng cho thấy đối tượng bị mắc chứng sa sút trí tuệ. Chúng ta hoàn toàn có thể cảm thấy buồn và ủ rũ trong một thời gian. Tuy nhiên người bị mắc chứng sa sút trí tuệ có thể có sự thay đổi biểu hiện trong tâm trạng một cách thất thường. Ví dụ từ bình tĩnh đến rơi nước mắt và đến tức giận mà không có lý do giải thích rõ ràng!

Hình 8. Hành vi và tâm trạng thay đổi một cách thất thường cũng là một triệu chứng của bệnh sa sút trí tuệ

9. Thay đổi tính cách

Nếu một người đột nhiên cư xử với tính cách khác thường, không phải bản chất của họ. Rất có nguy cơ tinh thần, trí tuệ của họ đang bị sa sút!

Tính cách của một người có thể thay đổi theo thời gian. Trong trường hợp của những người bị sa sút trí tuệ, họ cho thấy sự thay đổi nhiều hơn. Họ có thể trở nên bối rối, thường hay nghi ngờ và thu mình lại với thế giới xung quanh. Sự thờ ơ và sợ hãi cũng có thể bao gồm trong những thay đổi này.

Hình 9. Bệnh sa sút trí tuệ có thể khiến cho tính cách của một người thay đổi thất thường

10. Không còn hứng thú với những công việc ưa thích, gia đình, bạn bè

Một người bị mắc chứng sa sút trí tuệ có thể đột nhiên không còn trở nên hứng thú với những mối quan hệ bạn bè, người thân và các sở thích, công việc ưu thích của họ. 

Bạn hoàn toàn có thể mệt mỏi vì công việc gia đình, công việc hoặc nghĩa vụ với xã hội. Đó là điều bình thường nhưng hầu hết mọi người đều có thể vực dậy và trở lại thế chủ động của bản thân với công việc. Một người mắc chứng sa sút trí tuệ có thể sẽ trở nên bị động hơn và không còn hứng thú với các điều đó. Để họ dành sự quan tâm như trước thì yêu cầu cần phải có một động cơ cụ thể.

Hình 10. Việc thay đổi sở thích và thái độ với các mối quan hệ cũng là một dấu hiệu cảnh báo bệnh lý sa sút trí tuệ

Một số dấu hiệu khác

Bạn cần phải cố gắng để nhìn rõ mọi thứ. 

Bạn gặp khó khăn trong việc phối hợp các hình ảnh và thông tin lại với nhau. 

Bạn gặp vấn đề với việc nhận thức không gian và khó khăn trong việc đặt để các đồ vật ở nơi chính xác. 

Bệnh sa sút trí tuệ có thể là nguyên nhân dẫn đến các tình trạng này. Và một cuộc hẹn cùng với chuyên gia y tế là thực sự cần thiết để bạn có thể được kiểm tra, tư vấn và xử trí kịp thời. Điều này sẽ giúp giảm thiểu các triệu chứng và biến chứng trong tương lai!

Nếu bạn gặp phải bất cứ dấu hiệu sa sút trí tuệ nào đã được liệt kê trên đây, hãy liên hệ ngay với bác sĩ để được kiểm tra và chẩn đoán.

Tài liệu tham khảo:

[1] The 10 warning signs of dementia. Alzheimer Society of Canada. Available from: https://alzheimer.ca/en/about-dementia/do-i-have-dementia/10-warning-signs-dementia

[2] Know the 10 warning signs of Alzheimer's disease. [cited 2023 Mar 2]. Available from: https://alzheimer.ca/sites/default/files/documents/10-Warning-Signs-Colour-Illustration-Alzheimer-Society.pdf

[3] Gale SA, Acar D, Daffner KR. William J. Mullally, MD, Neurology Series Editor.

[4] ADI - Symptoms of dementia. Available from: https://www.alzint.org/about/symptoms-of-dementia/

[5] Dementia Australia. Dementia Australia | Warning signs of dementia. Dementia.org.au. 2014. Available from: https://www.dementia.org.au/information/about-dementia/how-can-i-find-out-more/warning-signs-of-dementia